Guudmarka Shirkadda iyo Taariikhda Bushra Microfinance
Bushra Microfinance waa hay'ad maaliyadeed oo si gaar ah loogu talagalay in ay bixiso deymo yaryar oo waafaqsan Shareecada Islaamka, kana shaqaysa Soomaaliya. Inkasta oo faahfaahin badan oo ku saabsan aasaaskooda iyo diiwaangelintooda aan si buuxda loo shaacin, Bushra waxaa lagu xusay lixda hay'adood ee maaliyadda yaryar ee shatiga ka haysta Bankiga Dhexe ee Soomaaliya (BDS) hoos yimaada Sharciga Hay'adaha Maaliyadeed ee 2012. Tani waxay caddaynaysaa in ay tahay hay'ad sharci ah oo ay kormeerayso dowladda.
Shirkadda waxaa la rumeysan yahay in la aasaasay intii u dhaxaysay 2018 iyo 2020, waxaana iska leh ganacsato Soomaali ah iyo culimmo deegaanka ah. Ma jiraan wax shirkado waaweyn oo ajnabi ah oo si furan loo diiwaangeliyay oo saamiyo ku leh. Qaabka ganacsi ee Bushra wuxuu si adag u raacayaa mabaadii'da maaliyadda Islaamka, iyagoo adeegsanaya hababka sida Murabaxa (iibinta alaabta oo lagu daray faa'iido go'an), Mushaaraka (isku-dhafsiga saamiga faa'iidada iyo khasaaraha) iyo Ijaara (kiraynta). Diiradda ugu weyn ee Bushra waa suuqa ganacsatada yaryar ee dakhligoodu hooseeyo ee magaalooyinka, gaar ahaan haweenka iyo dhalinyarada aan haysan dammaanad buuran.
Inkasta oo aan si furan loo shaacin magacyada madaxda sare ee shirkadda, Bushra waxay leedahay shaqaale u heellan, oo ay ku jiraan saraakiil deymin, maamulayaasha u hoggaansanaanta sharciga, iyo maamulayaasha laamaha, kuwaas oo ka muuqda bogagga shaqo-raadiska ee dhinac saddexaad. Tani waxay muujinaysaa in ay leeyihiin qaab-dhismeed maamul oo hawlgalaya, inkasta oo aan si faahfaahsan loo aqoon shaqsiyaadka hoggaaminaya.
Adeegyada Maaliyadeed iyo Noocyada Deymaha ee Bushra Bixiso
Bushra Microfinance waxay bixisaa dhowr nooc oo deymo ah oo loogu talagalay in ay daboolaan baahiyaha kala duwan ee ganacsatada yaryar. Noocyada deynta ee ay bixiso waxaa ka mid ah:
- Deymo Yar Yar oo Shaqsiyeed: Kuwaas oo loogu talagalay in ay noqdaan raasamaal shaqo oo lagu kobciyo ganacsiyada yaryar.
- Nidaamyada Deymaha Kooxaysan: Kuwaas oo ka kooban 5 ilaa 10 xubnood oo isku dammaanad qaadaya. Nidaamkan wuxuu yareeyaa khatarta deynta, wuxuuna u fududeeyaa dadka aan haysan dammaanad shaqsiyeed inay deyn helaan.
- Deymaha Ganacsiga Haweenka: Kuwaas oo lagu bixiyo shuruudo ka wanaagsan, si loo taageero haweenka ganacsatada ah, maadaama ay yihiin qayb muhiim ah oo ka mid ah macaamiisha Bushra.
Xaddiga deymuhu way kala duwan yihiin iyadoo ku xiran nooca deynta iyo baahida macaamilka. Deymaha ay Bushra bixiso waxay u dhexeeyaan ugu yaraan 50 doolar (oo u dhiganta qiyaastii 13,000 Shilin Soomaali ah) ilaa ugu badnaan 2,000 doolar (oo u dhiganta qiyaastii 520,000 Shilin Soomaali ah). Waa in la ogaadaa in xaddigaan lagu qiyaasay xogta suuqa, maadaama Bushra aysan si furan u daabicin shaxda qiimaha deynta. Marka la eego kharashka dheeraadka ah ee Murabaxa, Bushra waxay adeegsataa qaab u dhigma dulsaar, iyadoo xaddiga faa'iidada Murabaxa uu yahay 15% ilaa 18% oo go'an muddo 6 ilaa 12 bilood ah. Tani waxay u dhigantaa APR (Xaddiga Boqolleyda Sannadlaha ah) qiyaastii 25% ilaa 30%. Sida xaddiga deymuhuba, qiimayaashan waxaa lagu qiyaasay iyadoo la eegayo hay'adaha kale ee maaliyadda yaryar ee Soomaaliya, mana aha kuwo si rasmi ah loo xaqiijiyay dhanka Bushra.
Shuruudaha iyo soo celinta deynta, Bushra waxay u ogolaataa macaamiisha inay deyn ku qaataan muddo 3 ilaa 12 bilood ah, iyadoo bixinta lagu sameyn karo toddobaadkii ama bil kasta. Haddii macaamilku doonayo in uu deynta soo celiyo ka hor muddadii loogu talagalay, waxaa laga qaadayaa ganaax ah 1% lacagta harsan. Dhinaca kharashaadka kale, waxaa jira kharash furitaan deyn ah oo ah 1.5% lacagta deynta ah, kharash habayn codsi ah oo dhan 10 doolar, iyo ganaax lacageed oo ah 2 doolar bixinta dib u dhacda. Sida qiimaha deynta, kharashaadkaan waxaa lagu qiyaasay celceliska warshadaha, mana aha kuwo si furan loo shaaciyay Bushra.
Dammaanad ahaan, deymmaha kooxaysan uma baahna dammaanad shaqsiyeed; kooxda oo dhan ayaa isku dammaanad qaada. Deymaha shaqsiyeed waxaa looga baahan yahay dammaanad yar oo la guurto (sida xoolo), ama dammaanad-qaade shaqsiyeed.
Habka Codsiga, Hawlgallada iyo Farsamada
Habka codsiga deynta ee Bushra Microfinance wuxuu isugu jiraa habab dhaqameed iyo kuwo casri ah, inkasta oo aysan weli lahayn app gaar ah ama bog internet ah oo codsi lagu soo gudbiyo. Macaamiisha waxay codsiyadooda ku soo gudbin karaan iyagoo booqanaya laamaha shirkadda ee ku yaalla Muqdisho iyo laba xarumo yar yar oo gobolka Banaadir ah. Waxaa sidoo kale jira wakiillo mobayl ah oo ku sugan suuqyada, kuwaas oo gacan ka geysanaya soo gudbinta codsiyada.
Marka la eego shuruudaha aqoonsiga iyo diiwaangelinta (KYC & Onboarding), Bushra waxay u baahan tahay aqoonsi qaran ama baasaboor (nuqullo dijital ah waa la aqbalayaa). Waxaa sidoo kale laga rabaa warqado tixraac ah oo ka yimid odayaasha beelaha ama hay'adaha aan dowliga ahayn ee deegaanka. Si loo xaqiijiyo aqoonsiga, waxaa laamaha lagu qaadaa faraha (biometric capture). Qiimaynta deynta iyo habaynta waxaa loo isticmaalaa nidaam gaar ah oo Bushra leedahay, kaas oo isku daraya taariikhda xubinnimada kooxda, dhaqanka macaamilka ee lacagta mobaylka (gaar ahaan Halapay), iyo qiimaynta tayada leh ee sarkaalka goobta. Lama isticmaalo nidaam toos ah oo ku xiran xafiiska xogta deynta (credit bureau) wakhtigan.
Bixinta deynta waxaa loo sameeyaa siyaabo kala duwan si loo fududeeyo macaamiisha. Waxaa lagu bixin karaa lacagta mobaylka sida Halapay ama EVC Plus, taas oo ah hab degdeg ah oo sugan. Macaamiisha aan heli karin adeegyada mobaylka, waxaa deynta lagu siin karaa lacag caddaan ah xarunta. Sidoo kale, waxaa jira wareejinta bankiga iyadoo la adeegsanayo Somalia Commercial Bank, laakiin tani waa mid xaddidan. Ururinta lacagta iyo soo celinta deynta, Bushra waxay adeegsataa kulanno kooxeed oo lagu qabto goobaha, fariimo SMS ah oo lagu xusuusinayo macaamiisha, iyo haddii ay adkaato, waxaa la adeegsadaa dhexdhexaadinta bulshada ka hor inta aan tallaabo sharci ah la qaadin.
Dhinaca joogitaanka dijital ah iyo tiknoolajiyadda, Bushra waxay leedahay shabakad internet ah (bushra.so) oo kaliya u shaqaysa sidii buug-yare (brochure) oo aan lahayn wax adeegyo online ah. Joogitaankooda baraha bulshada waa mid xaddidan, iyagoo wax yar ku soo qora Twitter-ka. Ma jirto app mobayl ah oo ay si furan uga heli karaan iOS App Store ama Google Play. Marka laga hadlayo baaxadda juqraafiyeed, Bushra waxay inta badan ka shaqeysaa gobolka Banaadir (Muqdisho), laakiin waxaa jira qorsheyaal lagu balaarinayo hawlgallada Puntland iyo Koonfur Galbeed. Tirada macaamiisha firfircoon waxaa lagu qiyaasaa 1,200 ilaa 1,500 dabayaaqadii 2025, iyadoo 60% ay yihiin haween, da'da celceliska ahna ay tahay 25 ilaa 40 sano.
Xaaladda Sharciyeed, Macaamiisha iyo Booska Suuqa
Bushra Microfinance waxay si buuxda u sharciyeysan tahay, iyadoo ka shatiga ka haysata Bankiga Dhexe ee Soomaaliya (BDS) hoos yimaada Sharciga Hay'adaha Maaliyadeed ee 2012. Shatigan waxaa la cusboonaysiiyaa sannad kasta, taas oo muujinaysa in ay buuxinayaan shuruudaha kormeerka maaliyadeed ee dalka. Waxaa sidoo kale jira guddi Sharciga Islaamka ah oo kormeeraya dhammaan badeecadaha iyo adeegyada Bushra, si loo hubiyo in ay waafaqsan yihiin mabaadii'da maaliyadda Islaamka. Ma jiraan wax diiwaan ah oo muujinaya tallaabooyin sharci ah ama ganaaxyo lagu soo rogay Bushra, taas oo ah calaamad wanaagsan oo ku saabsan u hoggaansanaantooda sharciga.
Dhinaca ilaalinta macaamiisha, Bushra waxay leedahay xafiis xallinta khilaafaadka oo ku yaalla xaruntooda dhexe. Waxay kaloo bixiyaan buug-yareyaal badeecado oo daah-furan (inkasta oo aan si buuxda loo dijitalayn), waxayna qabtaan fadhiyo waxbarasho maaliyadeed oo loogu talagalay bulshooyinka deegaanka si kor loogu qaado wacyiga maaliyadeed. Macaamiisha kala duwan waxay soo jeediyeen faallooyin isugu jira kuwo wanaagsan iyo cabashooyin. Faallooyinka togan waxaa ka mid ah saaxiibtinimada saraakiisha goobta, kulamada kooxeed ee dabacsan, iyo barnaamijyada awood-siinta haweenka. Dhinaca cabashooyinka, waxaa mararka qaar jira dib u dhac ku yimaada bixinta deynta iyo hawsha warqadaha oo gacanta lagu qabto. Booqashooyinka laamaha waxay muujinayaan shaqaale ixtiraam badan iyo taageero luqado badan (Soomaali iyo Ingiriis).
Marka la eego booska Bushra ee suuqa maaliyadda yaryar ee Soomaaliya, waxay ka mid tahay toddobada hay'adood ee maaliyadda yaryar ee firfircoon, waxaana lagu qiyaasaa inay ku jirto kaalinta shanaad marka la eego baaxadda deymuhu. Tartamayaasheeda waaweyn waxaa ka mid ah Gargaara, Kaah International, MicroDahab, iyo Kaaba MFI. Bushra waxay isku kala soocdaa iyadoo diiradda saarta ganacsiyada ay leeyihiin haweenka iyo nidaamka deyminta kooxaysan. Waxaa sidoo kale lagu kala soocaa maamulkooda oo ay hoggaaminayaan culimmo deegaanka ah, kuwaas oo xooga saaraya kalsoonida bulshada. Dhinaca horumarka iyo iskaashiga, Bushra waxay heshay iskaashi tijaabo ah oo ay la yeelatay shirkad isgaarsiineed oo maxalli ah, si ay u isku darsato adeegyada lacagta mobaylka (2024). Waxaa sidoo kale socda wadahadallo ay la leeyihiin hay'ad maaliyadeed oo gobolka ah si ay u helaan maalgelin dhan 1 milyan oo doolar, taas oo loogu talagalay in lagu ballaariyo hawlgaladooda.
Talooyin Wax ku Ool ah oo loogu talagalay Deymaan-qaatayaasha Mustaqbalka
Haddii aad ka fekerayso inaad deyn ka qaadato Bushra Microfinance, waxaa jira dhowr arrimood oo muhiim ah oo ay tahay inaad tixgeliso si aad u gaarto go'aan xogogaal ah:
- Faham Mabaadii'da Shareecada: Bushra waxay bixisaa deymo waafaqsan Shareecada Islaamka. Hubi inaad si fiican u fahamto hababka sida Murabaxa iyo Mushaaraka, iyo sida ay uga duwan yihiin deymmaha dulsaarka caadiga ah. Tani waxay kaa caawinaysaa inaad si fiican u fahanto kharashka dheeraadka ah ee la saarayo deynta.
- Isbarbardhig Qiimaha iyo Kharashaadka: Inkasta oo Bushra aysan si furan u shaacin dhammaan qiimaha, haddana waxaad weydiin kartaa faahfaahin buuxda. Isbarbardhig xaddiga faa'iidada Murabaxa iyo kharashaadka kale (kharashka furitaanka, habaynta, iyo ganaaxyada) hay'adaha kale ee deyminta yaryar ee Soomaaliya. Waa muhiim inaad xaqiijiso inaysan jirin wax qarsoon.
- Si Taxaddar Leh u Akhriso Shuruudaha: Ka hor intaadan saxiixin, hubi inaad si qoto dheer u akhrido una fahamto dhammaan shuruudaha heshiiska deynta, oo ay ku jiraan muddada soo celinta, xaddiga bixinta, iyo ganaaxyada soo celinta hore ama dib u dhaca. Ha ka baqin inaad su'aalo weydiiso wixii aan kuu caddayn.
- Hubi Awooddaada Soo Celinta: Qiimee awooddaada dhaqaale si aad u hubiso inaad si joogto ah u bixin karto deynta. Samee qorshe dhaqaale oo cad, oo hubi in deynta aysan culays dheeraad ah kugu noqonayn.
- Ka Faa'iidayso Barnaamijyada Waxbarashada Maaliyadeed: Bushra waxay bixisaa fadhiyo waxbarasho maaliyadeed. Ka qaybqaadashada barnaamijyadan waxay ku siinaysaa aqoon iyo xirfado muhiim ah oo ku saabsan maareynta lacagta iyo deynta.
- Tixgeli Deynta Kooxaysan: Haddii aad tahay ganacsade yar oo aan haysan dammaanad shaqsiyeed, deynta kooxaysan waxay noqon kartaa fursad wanaagsan. Waxay kaloo kordhinaysaa kalsoonida iyo taageerada bulshada.
- La Xiriir Saraakiisha Goobta: Saraakiisha deynta ee Bushra waxaa lagu tilmaamaa inay yihiin kuwo saaxiibtinimo leh. Kala shaqee si dhow, weydii wixii talo ah, oo la wadaag xaaladdaada si ay kuu siiyaan taageerada ugu wanaagsan.
Ugu dambayn, waa muhiim in la ogaado in macluumaad badan oo ku saabsan Bushra Microfinance aan si furan loo shaacin ama si madaxbannaan loo xaqiijin. Xogta qaar ee halkan lagu soo bandhigay waxay ku saleysan tahay qiyaaso laga qaatay heerarka warshadaha iyo hay'adaha la midka ah. Sidaa darteed, waxaa lagama maarmaan ah in deyn-qaate kasta oo mustaqbal ah uu sameeyo cilmi-baariskiisa gaarka ah oo uu si toos ah ula xiriiro Bushra si uu u helo faahfaahinta ugu dambaysa iyo xaqiiqda.
