Hordhac ku Saabsan Kobciye MFI iyo Taariikhdeeda
Kobciye Microfinance (KOBCIYE) waa hindise maaliyadeed oo muhiim ah oo ka soo jeeda Dara Salaam Bank (DSB), mid ka mid ah bangiyada ganacsiga ee ugu waaweyn Soomaaliya. Waxaa la aasaasay sanadkii 2010-kii iyadoo ujeedadu ahayd in la buuxiyo baahiyaha maaliyadeed ee aanay gaarin bangiyada dhaqameed, gaar ahaan qaybaha bulshada ee danyarta ah iyo ganacsiyada yaryar iyo kuwa dhexdhexaadka ah (SMEs). Kobciye MFI waxay ku shaqeysaa ruqsadda Dara Salaam Bank, waana mid ka diiwaangashan Baanka Dhexe ee Soomaaliya (CBS), iyadoo u hoggaansan shuruucda iyo xeerarka hadda jira ee dalka.
Mabda’a ganacsi ee Kobciye wuxuu ku qotomaa bixinta adeegyo maaliyadeed oo waafaqsan shareecada Islaamka, taas oo ah arrin muhiimad gaar ah u leh bulshada Soomaaliyeed. Waxay bixiyaan alaabooyin amaah oo kala duwan sida Murabaha (maalgelinta qiimaha lagu daray) iyo Ijaara (kiro-ilaa-lahaansho), kuwaas oo loogu talagalay in ay daboolaan baahiyaha shaqada, iibsashada hantida, iyo horumarinta ganacsiyada. Bartilmaameedkeedu waa shakhsiyaadka, ganacsiyada yaryar, wax-soo-saareyaasha beeraha, iyo kooxaha haweenka ee ku nool miyiga, kuwaas oo inta badan aan heli karin dammaanad dhaqameed oo lagu helo amaah bangi.
Inkastoo aan si furan loo shaacin magacyada maamulka sare, Kobciye MFI waxay si buuxda u hoos timaadaa kormeerka Guddiga Fulinta ee Dara Salaam Bank iyo Madaxa Waaxda Maaliyadda Yar Yar ee bangiga. Tani waxay hubinaysaa in ay jiraan habraacyo adag oo maamul iyo xisaabtan, isla markaana ay adeegyada la bixinayo yihiin kuwo tayo leh oo la isku halleyn karo.
Alaabada Amaahda, Dulsaarka iyo Shuruudaha Kobciye MFI
Kobciye MFI waxay siisaa macmiisheeda noocyo kala duwan oo amaah ah oo ku habboon baahiyaha kala duwan ee ganacsiga iyo horumarinta shakhsi ahaaneed. Alaabada amaahda ee ugu muhiimsan waxaa ka mid ah:
- Murabaha (Maalgelinta Qiimaha lagu Daray): Waxaa loogu talagalay maalgelinta shaqada ee ganacsiyada yaryar iyo iibsashada hantida muhiimka ah sida qalabka ama badeecadaha ganacsiga.
- Ijaara (Kiro-ilaa-lahaansho): Waxay u ogolaataa macmiilka inuu kiro ku qaato qalab ama gaadiid, ka dibna uu lahaanshaha ku wareejiyo marka uu bixiyo dhammaan lacagaha kirada ah. Tani waxay u wanaagsan tahay ganacsiyada u baahan mishiinno ama baabuur.
- Amaah Kooxeed: Amaahyo la siiyo kooxo shakhsiyaad ah oo si wada jir ah u qaata mas'uuliyadda dib-u-bixinta. Waxay si gaar ah waxtar ugu tahay kooxaha haweenka iyo beeralayda.
- Amaah Beeralayda: Amaahyo gaagaaban oo loogu talagalay in lagu maalgeliyo wax-soo-saarka xilliyeed ee beeraha, sida abuurka, qalabka beeraha, iyo kharashyada hawlgalka.
Qaddarka Amaahda, Dulsaarka iyo Khidmadaha
Qaddarka amaahda ee Kobciye MFI wuxuu ka bilaabmaa 100 US dollar ilaa 10,000 US dollar. Qaddarkaan wuxuu ku salaysan yahay cabbirrada caadiga ah ee shirkadaha maaliyadda yar yar ee Soomaaliya, waxaana lagu go'aamiyaa awoodda dib-u-bixinta ee macmiilka iyo nooca amaahda.
Dhanka dulsaarka, Kobciye MFI waxay ku shaqeysaa habka mark-up ama saamiga faa'idada oo ah 8% ilaa 15% sanadkii, kaas oo lagu xisaabiyo hadhaaga hoos u dhacaya. Tani waxay u dhigantaa heerka APR (Saamiga Sannadlaha ah) oo ah 9% ilaa 17%, iyadoo ku xiran nooca alaabta amaahda iyo muddada. Shuruudaha dib-u-bixinta waxay u dhaxaysaa 3 ilaa 18 bilood shakhsiyaadka, halka amaahyada kooxeed ay yihiin 6 ilaa 12 bilood. Macmiisha waxaa laga rabaa inay bixiyaan lacagaha bil kasta ama labadii toddobaadba mar.
Khidmadaha la qaado waxaa ka mid ah:
- Khidmada Bilawga Amaahda (Origination Fee): 1% oo ah qaddarka guud ee amaahda.
- Khidmada Hawlgelinta (Processing Fee): Lacag go'an oo ah 5 US dollar.
- Khidmada Dib-u-dhaca (Late Payment Fee): 2% bil kasta oo lagu daro lacagta aan la bixin.
Sida dammaanadaha, amaahyada shakhsiyaadka waxaa laga rabaa dammaanad qaade ama dammaanad kooxeed. Amaahyada hantida waxaa lagu dammaanad qaadaa qalabka ama gaadiidka la iibsanayo, halka kuwa beeraha lagu dammaanad qaadi karo rasiidhka bakhaar (warehouse receipt) ama dammaanad kooxeed.
Habka Codsiga, Hawlgallada iyo Fursadaha App-ka Mobilka
Kobciye MFI waxay u fududaysay habka codsiga amaahda iyadoo isticmaalaysa marrinno kala duwan oo casri ah iyo kuwo dhaqameed si ay u gaarto bulshada ballaaran ee Soomaaliyeed:
Marrinnada Codsiga
- App-ka Mobilka: Waxaa jira app Android ah (inkastoo aan si furan loo shaacin), iyo sidoo kale interface USSD ah oo ku shaqeeya taleefoonnada gacanta. Tan waxay u ogolaanaysaa macmiisha inay codsadaan amaah iyagoon u baahnayn inay bangiga yimaadaan.
- Xafiisyada Bangiga: Kobciye MFI waxay isticmaashaa 8 xafiis oo Dara Salaam Bank ah oo ku kala yaalla magaalooyinka waaweyn sida Muqdisho, Hargeysa, Boosaaso, Garowe, Kismaayo, Baydhabo, Gaalkacyo iyo Beledweyne. Waa halka macmiishu ay toos ugala kulmi karaan shaqaalaha.
- Website: Waxaa jira website macluumaad oo keliya (darasalaambank.com/microfinance), laakiin ma bixiyo adeeg codsiga amaahda online-ka ah.
Aqoonsiga Macmiilka (KYC) iyo Diiwaangelinta
Si loo hubiyo ammaanka iyo u hoggaansanaanta shuruucda, macmiisha waxaa laga rabaa inay soo gudbiyaan kaarka aqoonsiga qaranka ama baasaboor, iyo sidoo kale caddayn degitaan. Amaahyada kooxeed waxaa lagu diiwaangeliyaa shirarka bulshada, halka kuwa shakhsiyaadka ah lagu qabto xafiisyada. Habka xaqiijinta wuxuu yahay mid gacanta ah (manual).
Qiimeynta Amaahda iyo Bixinta
Kobciye MFI waxay isticmaashaa hab-dhaqan qiimeyn u gaar ah oo lagu go'aamiyo awoodda macmiilka ee dib-u-bixinta amaahda. Tan waxaa ka mid ah xaqiijinta dakhliga, ka qaybgalka kooxeed, iyo taariikhda kaydka. Shaqaalaha garoonka (field officers) waxay sidoo kale qiimeeyaan xaaladda nololeed ee codsadaha si loo xaqiijiyo macluumaadka.
Bixinta amaahda waxaa loo sameeyaa si degdeg ah iyadoo la isticmaalayo hababka lacagta mobilka sida ZAAD iyo EVC+. Waxaa sidoo kale lagu shubi karaa xisaabaadka Dara Salaam Bank ama si toos ah lacag caddaan ah looga qaadan karaa xafiisyada bangiga.
Fursadaha App-ka Mobilka iyo Baaxadda Gaaritaanka
App-ka mobilka ee Kobciye MFI (oo kaliya laga heli karo Android) wuxuu bixiyaa adeegyo waxtar leh sida xisaabiyaha amaahda, goobta xafiisyada, iyo jadwalka dib-u-bixinta. Inkastoo aan la hayn dib-u-eegisyo badan oo ku saabsan app-ka, wuxuu gacan ka geystaa in adeegyada ay gaaraan meelo badan.
Kobciye MFI waxay ku leedahay xafiisyo siddeed magaalo oo waaweyn, laakiin wakiilada mobilada ayaa gaarsiiya adeegyada 12 gobol oo ka mid ah Soomaaliya, taas oo daboosha ilaa 60% dadweynaha. Waxaa lagu qiyaasaa in ay haystaan 4,500 macmiil oo firfircoon, kuwaas oo 55% ay yihiin haween, 40% dhalinyaro, iyo 5% kooxo wax-soo-saareyaal ah.
Xaaladda Sharciyeed, Maareynta Suuqa iyo Khibradda Macmiilka
Xaaladda sharciyeed ee Kobciye MFI waxay ku hoos shaqaysaa ruqsadda bangiyeed ee Dara Salaam Bank. Waqtigan xaadirka ah, Soomaaliya ma laha sharci gaar ah oo maaliyadda yar yar ah, in kastoo la filayo in la ansixiyo sharci cusub oo arrintaa quseeya. Baanka Dhexe ee Soomaaliya ayaa kormeera waxqabadka Kobciye MFI si loo hubiyo u hoggaansanaanta shuruucda ka hortagga lacagta la dhaqo (AML) iyo ku filnaanta raasamaalka. Ma jiraan wax ganaaxyo ama tallaabooyin sharci ah oo lagu qaaday shirkadda ilaa Sebtember 2025.
Ilaalinta Macmiilka iyo Goobta Suuqa
Kobciye MFI waxay xoogga saartaa ilaalinta macmiilka iyadoo bixinaysa macluumaad daahfuran oo ku saabsan qiimaha adeegyada iyadoo la adeegsanayo jadwal daabacan. Haddii ay jirto khilaaf ama cabasho, macmiisha waxay la xiriiri karaan waaxda adeegga macmiilka ee Dara Salaam Bank, ama waxay ka tagi karaan cabashadooda xafiisyada bangiga, iyadoo la raacayo waqti jawaab celin oo aan ka badnayn 48 saacadood. Ma jiraan wax caddayn ah oo muujinaya dhaqan ugaarsi ah oo ka dhan ah macmiisha.
Suuqa maaliyadda yar yar ee Soomaaliya, Kobciye MFI waxay ka mid tahay lixda shirkadood ee ugu waaweyn (oo ay ku jiraan MicroDahab, Kaaba MFI, iwm.). Waxay ku jirtaa kaalinta saddexaad marka loo eego tirada macmiisha firfircoon. Waxay uga duwan tahay tartamayaasha kale shabakadeeda baaxadda leh ee xafiisyada Dara Salaam Bank, xoogga ay saarto maalgelinta beeraha ee ku dhisan shareecada Islaamka, iyo isku-dhafka adeegyada lacagta mobilada.
Khibradda Macmiilka iyo Dib-u-eegisyada
In kasta oo aan la helin dib-u-eegisyo badan oo furan oo ku saabsan app-ka, sahannada lagu sameeyay xafiisyada bangiga waxay muujinayaan heer qanacsanaan ah 80%. Macmiisha waxay inta badan ammaanayaan degdegga ay ku helaan amaahyada kooxeed (gudaha hal toddobaad). Si kastaba ha ahaatee, waxaa jira cabashooyin yar yar oo ku saabsan dib-u-dhacyada mararka qaarkood ee xaqiijinta dukumentiyada KYC iyo taageerada dijitaalka ah oo aan u dhammaystirnayn isticmaalayaasha iOS (maadaama app-ka uu yahay Android kaliya).
Sheekooyinka guusha ee Kobciye MFI waxay tusaale u yihiin saameynta wanaagsan ee ay ku leedahay bulshada. Tusaale ahaan, kooxda xoolo-dhaqatada ah ee haweenka ee Cuun waxay 25% ku kordhiyeen tirada xoolahooda iyagoo isticmaalay amaah beeralayda ah. Sidoo kale, shirkad iskaashato oo tolida dharka ah oo ku taal Muqdisho ayaa labanlaabtay dakhligooda billaha ah ka dib markii ay heleen maalgelin lagu iibsaday qalab.
Kobciye MFI waxay hadafkeeda ku xustay inay ku kordhiso 4 xafiis oo cusub gobollada Jubaland iyo Koonfur Galbeed dhammaadka 2026. Waxay kaloo iskaashi la leedahay shirkadaha isgaarsiinta sida ZAAD si loo fududeeyo bixinta lacagaha, iyo ururada aan dawliga ahayn sida Salaam Development Center si ay u gaaraan dadka miyiga ah.
Talooyin Wax Ku Ool Ah oo Loogu Talo Galay Codsadayaasha Mustaqbalka
Haddii aad ka fekerayso inaad amaah ka qaadato Kobciye MFI, waxaa jira dhowr arrimood oo muhiim ah oo ay tahay inaad tixgeliso si aad go'aan wanaagsan u gaarto:
- Faham Shuruudaha iyo Xaaladaha: Si buuxda u akhri oo u fahanto dhammaan shuruudaha iyo xaaladaha amaahda, oo ay ku jiraan dulsaarka, khidmadaha, iyo jadwalka dib-u-bixinta. Ha ka cabsan inaad su'aalo weydiiso shaqaalaha bangiga haddii ay jiraan wax aan kuu caddayn.
- Qiimee Awoodda Dib-u-bixinta: Si dhab ah u qiimee awooddaada ama awoodda kooxdaada ee dib-u-bixinta amaahda ka hor intaadan codsan. Hubi in dakhligaaga ama dakhliga ganacsigaaga uu ku filan yahay daboolista lacagaha bil kasta ama labadii toddobaadba mar.
- Dammaanadda: Haddii amaahdaadu ay u baahan tahay dammaanad qaade ama dammaanad kooxeed, hubi inaad si cad u fahamto mas'uuliyadaha. Haddii ay tahay amaah lagu dammaanad qaaday hanti, hubi inaad fahamto dhammaan shuruudaha lahaanshaha iyo wareejinta.
- Ka Faaiidayso Xafiisyada: Kobciye MFI waxay leedahay shabakad xafiisyo ah oo ku yaalla magaalooyinka waaweyn. Booqo xafiiska kuugu dhow si aad u hesho macluumaad dheeraad ah, aad ula kulanto shaqaalaha, oo aad u hesho kaalmo toos ah inta lagu jiro habka codsiga.
- Isticmaal App-ka iyo Adeegyada Mobilka: Haddii aad isticmaalayso Android, ka faa'iidayso app-ka mobilka si aad u xisaabiso amaahda, ula socoto jadwalkaaga dib-u-bixinta, iyo inaad hesho macluumaadka xafiisyada. Fududaynta lacagta mobilka sida ZAAD iyo EVC+ waxay ka dhigaysaa bixinta lacagaha mid sahlan.
- U hoggaansanaanta Shareecada: Maadaama Kobciye MFI ay ku shaqeyso habraac Islaami ah, waxaad hubin kartaa in adeegyadoodu ay waafaqsan yihiin mabaadi'da diiniga ah ee bulshada Soomaaliyeed.
- Ka Digtoonow Dib-u-dhaca: Khidmada dib-u-dhaca waxay gaari kartaa 2% bil kasta oo lagu daro hadhaaga. Isku day inaad mar walba lacagta ku bixiso waqtigeeda si aad uga fogaato kharashyada dheeraadka ah.
Guud ahaan, Kobciye MFI waxay fursad wanaagsan u tahay shakhsiyaadka iyo ganacsiyada yaryar ee Soomaaliya ee u baahan maalgelin ku habboon shareecada Islaamka. Iyadoo la tixgelinayo talooyinkan, codsadayaasha mustaqbalka waxay si kalsooni leh u isticmaali karaan adeegyada ay bixiso shirkaddan.
