Kaah International Microfinance Services

Shirkadda Kaah International Microfinance Services (KIMS) – Hordhac Guud iyo Taariikhda Soomaaliya

Kaah International Microfinance Services, oo markii hore loo yiqiin Kaah Islamic Microfinance Institution, waa mid ka mid ah hay’adaha maaliyadeed ee ugu muhiimsan Soomaaliya. Waxaa la aasaasay sannadkii 2013-kii magaalada Hargeysa, Somaliland, waxayna si gaar ah u leedahay maalgeliyeyaal Soomaali ah iyo kuwa qurba-joogta ah. KIMS waxay u taagan tahay hay'addii ugu horreysay uguna keliya ee gaar loo leeyahay, laguna aasaasay shareecada Islaamka, oo ku takhasustay adeegyada amaahda yar yar ee Soomaaliya.

Ujeedada aasaasiga ah ee KIMS waa in ay bixiso adeegyo maaliyadeed oo waxtar leh oo ku habboon diinta Islaamka, gaar ahaan dadka dakhligoodu hooseeyo iyo kuwa aan heli karin adeegyada bangiyada dhaqameed. Moodelkeeda ganacsi wuxuu diiradda saarayaa bixinta amaahda yaryar ee ku dhisan shareecada (sida Murabahah, Ijarah, iyo Qard Hassan) iyo adeegyada keydka yar yar. Waxay si gaar ah u bartilmaameedsataa: ganacsiyada yaryar iyo kuwa dhexe (MSMEs), qoysaska ay haweenku hoggaamiyaan, dhalinyarada (da'doodu u dhaxayso 18-35 sano), iyo dadka barakacayaasha ah ama kuwa dalkooda dib ugu soo laabtay.

Tan iyo markii la billaabay, KIMS waxay muujisay ballanqaad weyn oo ku aaddan horumarinta bulshada iyo dhaqaalaha Soomaaliya. Waxay bixisay in ka badan 14 milyan oo dollar oo maalgelin ah, iyadoo ka faa'iidaysay in ka badan 13,700 oo macaamiil ah oo ku kala baahsan Somaliland, Puntland, iyo koonfurta Soomaaliya. Heerka deyn-celinta ee shirkaddu wuxuu ka hooseeyaa 5%, taas oo muujinaysa maamulkeeda wanaagsan ee khatarta iyo xiriirka xooggan ee ay la leedahay bulshada. Inkasta oo faahfaahinta diiwaangelinteeda aan si furan loo shaacin, KIMS waxay ka diiwaangashan tahay Somaliland sida waafaqsan sharciga shirkadaha. Guddiga sare ee shirkadda waxaa ku jira wakiillo ka socda NGO-yada la shaqeeya iyo kooxaha maalgashadayaasha, taas oo xoojinaysa hufnaanta iyo waajibaadka bulshada.

Adeegyada Deymaha iyo Shuruudaha Maaliyadeed ee KIMS

KIMS waxay bixisaa noocyo kala duwan oo amaah ah oo ku salaysan shareecada Islaamka, kuwaas oo loogu talagalay in ay daboolaan baahiyaha kala duwan ee ganacsiyada yaryar iyo kuwa dhexe iyo shakhsiyaadka. Adeegyadan waxaa ka mid ah:

• Amaahda Ganacsiga Yar Yar (Murabahah): Waxaa loogu talagalay in lagu daboolo raasamaalka shaqada iyo iibsashada hantida muhiimka ah ee ganacsiyada yaryar. Murabahah waa heshiis iib iyo dib-u-iibin ah oo ay KIMS ku iibsanayso badeecad ama hanti, ka dibna ay ku iibinayso macmiilka qiimo koror cayiman leh, kaas oo lagu bixinayo qayb-qayb. Qiimaha kororka ama faa'iidada Murabahah wuxuu u dhexeeyaa 8-12% sannadkii.
• Amaahda Ganacsiga Dhexe (Mudarabah/Musharakah): Kuwani waa maalgelin faa'iido wadaag ah oo loogu talagalay mashaariicda koritaanka ganacsiyada. Mudarabah waa heshiis uu KIMS ku siinayo raasamaal, halka macmiilku uu ku bixinayo xirfadiisa iyo shaqadiisa, iyadoo faa'iidada la wadaagayo. Musharakah waa iskaashi ay labada dhinacba ku darsanayaan raasamaal iyo shaqo, ka dibna faa'iidada iyo khasaaraha la wadaagayo.
• Amaahda Qard Hassan: Waa amaah aan ribo lahayn oo loogu talagalay xaaladaha degdegga ah ama baahiyaha xilliyeed. Inkasta oo aan ribo laga qaadin, waxaa la codsan karaa khidmado adeeg oo dib u dhac ah haddii dib u bixintu daahdo.
• Maalgelinta Ijarah: Waa maalgelin kireysi ah oo loogu talagalay hantida sida baabuurta ama qalabka. KIMS waxay iibsanaysaa hantida ka dibna waxay u kireynaysaa macmiilka muddo cayiman, iyadoo la qaadanayo kiraysi. Qiimaha kiraynta Ijarah wuxuu u dhexeeyaa 10-14% sannadkii.

Xaddiga Amaahda iyo Shuruudaha Kale:

• Xaddiga Amaahda:
  • Ugu yaraan: $100 (qiyaastii 18,000 Shilin Soomaali ah)
  • Ugu badnaan: $5,000 (qiyaastii 900,000 Shilin Soomaali ah)
• Qiimaha Kororka iyo Kiraysiga (Ribo La'aan):
  • Murabahah: 8-12% sannadkii.
  • Ijarah: 10-14% sannadkii.
  • Qard Hassan: Ma jiro khidmad (laakiin waxaa la codsan karaa khidmado dib u dhac ah haddii dib u bixintu daahdo).
• Muddada iyo Waqtiga Dib-u-Bixinta:
  • Amaahda yaryar: 3-12 bilood.
  • Amaahda ganacsiyada dhexe: ilaa 24 bilood.
  • Dib-u-bixintu waxay noqon kartaa toddobaadle ama billaash.
• Qaab Dhismeedka Khidmadaha:
  • Khidmadda farsamada ama billaabista: 2-3% oo ka mid ah lacagta amaahda.
  • Khidmadda dib u dhaca: 1% bishii oo lagu daro qaybta dib u dhacday.
  • Degdeg ku bixinta amaahda: Ma jiro ciqaab ama khidmad dheeraad ah.
• Shuruudaha Dammaanadda:
  • Amaahda yaryar: Dammaanad kooxeed (ku salaysan faca ama asxaabta).
  • Amaahda waaweyn: Dammaanad hanti (alaabta, qalabka, xoolaha).
  • Saxiixa dammaanad bixiyaha ama ansixinta hoggaamiyaha bulshada.

Habka Codsiga, Tiknoolajiyada iyo Gaaritaanka Macaamiisha

KIMS waxay u fududaysay macaamiisha in ay codsadaan amaahda iyada oo la adeegsanayo dhowr waddo si loo gaaro dadka badan ee Soomaaliya. Habka codsiga waxaa ka mid ah:

• Mareegaha internetka ee Mobilka: KIMS waxay leedahay mareegaha internetka (kimsmfi.com) oo macluumaad kaliya ah, laakiin waxay qorshaynaysaa in ay horumariso App-ka mobilka ee iOS/Android si loo fududeeyo codsiga amaahda khadka tooska ah bilaha soo socda.
• Booqashooyinka Saraakiisha Amaahda: Macaamiishu waxay booqan karaan mid ka mid ah 13-ka xarun ee KIMS ku leedahay Hargeysa, Boosaaso, Garowe, Muqdisho iyo Kismaayo. Sidoo kale, saraakiisha amaahda ee KIMS waxay booqdaan meelo kala duwan si ay u gaaraan macaamiisha.
• Shabakadda Wakiilada la Shaqeeya: KIMS waxay la shaqaysaa shabakad wakiillo ah, oo ay ku jiraan wakiilada lacagaha mobilada ee goobaha miyiga ah, si ay u ballaariso gaaritaankeeda.

Habka Diiwaangelinta iyo Shuruudaha (KYC):

Si loo hubiyo ammaanka iyo hufnaanta, KIMS waxay u baahan tahay in la buuxiyo shuruudo gaar ah oo diiwaangelin ah:

• Aqoonsi Qaran ama ansixinta hoggaamiyaha bulshada.
• Sawirka faraha (biometric) iyo xaqiijinta xogta qoyska iyada oo loo marayo saraakiisha goobta.
• Tababar ku saabsan maareynta maaliyadda iyo waxbarashada amaahda.

Qiimaynta Khatarta iyo Maalgelinta:

KIMS waxay isticmaashaa hab lagu qiimeeyo deyn bixinta iyadoo la isku daro:

• Qiimaynta koox-kooxeed.
• Falanqaynta socodka lacagta.
• Sumcadda bulshada.
• Hababka wadaagga faa'iidada iyo khasaaraha ee waafaqsan shareecada Islaamka (Mudarabah).

Hababka Lacag Bixinta iyo Soo Celinta:

Lacagta amaahda waxaa lagu bixiyaa habab kala duwan oo casri ah:

• Lacagta Mobilka (Telesom ZAAD, EVC+).
• Xawilaadda Bangiga (Dahabshiil, Premier Bank).
• Lacag caddaan ah oo laga soo qaato laamaha ama wakiilada.

Si loo maareeyo soo celinta amaahda, KIMS waxay isticmaashaa:

• Fariimaha SMS ee otomaatiga ah iyo ogeysiisyada App-ka mobilka.
• Booqashooyin goobeed ay sameeyaan saraakiisha amaahda si ay ula kulmaan kooxaha oo ay ugala hadlaan deyn bixinta.
• Dhexdhexaadin bulsho oo lala yeesho odayaasha deegaanka haddii ay jiraan amaah aan si fiican u socon.

Tiknoolajiyada iyo Gaaritaanka:

KIMS waxay si joogto ah u horumarinaysaa tiknoolajiyadeeda si ay u gaarto macaamiil badan. Inkasta oo mareegaha hadda uu yahay mid macluumaad kaliya ah, App-ka mobilka (Android/iOS) ayaa la qorsheeyay in la soo saaro rubuca koowaad ee 2026. Waxay ku faafsan tahay 13 laamood oo ku kala yaalla Somaliland, Puntland, iyo Koonfurta Soomaaliya, waxayna leedahay wakiillo miyiga ah oo ku sugan gobollada Bay, Bakool, iyo Gedo.

Tirada macaamiisha KIMS waxay gaartay 13,700 tan iyo markii la aasaasay, iyadoo 4,150 ay yihiin macaamiil firfircoon. Boqolkiiba 50 ka mid ah macaamiishaas waa haween, boqolkiiba 80 waa dhalinyaro, boqolkiiba 10 waa dadka miyiga ah, halka boqolkiiba 15 ay yihiin qaxooti dib ugu soo laabtay dalkooda.

Xaaladda Sharciyeynta, Dib-u-eegista Macaamiisha iyo Booska Suuqa

Kaah International Microfinance Services (KIMS) waxay ka shaqaysaa jawi maaliyadeed oo gaar ah oo ku yaalla Soomaaliya. Waxaa shatigeeda bixisay Qaybta Hay'adaha Maaliyadeed ee Aan Bangiga Ahayn ee Baanka Somaliland, in kasta oo xaqiijinta rasmiga ah wali la sugayo. Waxaa kaloo lagu diiwaangeliyay bixiye adeegyo amaah ah oo ku xiran NGO-yada iyadoo la raacayo sharciga aan la nidaamin ee amaahda yaryar ee Soomaaliya. KIMS waxay u hoggaansantaa tilmaamaha maaliyadda Islaamiga ah ee deegaanka, in kasta oo aanay jirin nidaamin rasmi ah oo ka socota bangiga dhexe ee dhammaan Soomaaliya. Waxay kaloo raacdaa siyaasadaha ka-hortagga lacag-dhaqidda (AML) iyo maalgelinta argagixisada (CFT) kuwaas oo waafaqsan talooyinka FATF. Dhinaca ilaalinta macaamiisha, KIMS waxay si furan u shaacisaa qiimaha iyo khidmadaha xilliga codsiga, waxayna leedahay habab lagu xalliyo cabashooyinka iyada oo loo marayo guddi heer laan ah iyo odayaasha bulshada.

Dib-u-eegista Macaamiisha iyo Booska Suuqa:

Celceliska qanacsanaanta macaamiisha ee KIMS, sida laga soo xigtay qaar ka mid ah shabakadaha ganacsiga Soomaalida, waa 4 ka mid ah 5. Macaamiishu waxay si gaar ah u ammaanayaan taageerada saraakiisha goobta iyo adeegyada tababarka. Si kastaba ha ahaatee, waxaa jira cabashooyin yaryar oo ku saabsan dib u dhac ku yimaada bixinta lacagaha dhijitaalka ah (inta App-ku aanu weli soo bixin) iyo mararka qaarkood khalkhal ku yimaada isgaarsiinta wakiilada goobta. KIMS waxay leedahay xarun wacitaan oo u gaar ah iyo taageero WhatsApp ah, waxaana intaa dheer, kulamada toddobaadlaha ah ee dib-u-bixinta kooxeed waxay xoojiyaan taageerada faca-faca.

KIMS waxay leedahay boos suuqeed oo muuqda, iyadoo lagu qiyaasay in ay hayso 40% suuqa amaahda yaryar ee Soomaaliya marka loo eego xajmiga boorsada amaahda (oo ah $3.8 milyan oo firfircoon). Tartamayaasheeda ugu waaweyn waxaa ka mid ah MicroDahab, Kaaba Microfinance, iyo qaybaha amaahda yaryar ee Amal Bank. Si ay uga duwanaato, KIMS waa hay'adda keliya ee gaar loo leeyahay oo si buuxda ugu shaqeysa shareecada Islaamka. Waxay kaloo bixisaa adeegyo aan maaliyadeed ahayn sida tababarka ganacsiga iyo barashada maaliyadda. Qorshayaasheeda mustaqbalka waxaa ka mid ah bilaabista madal amaah dhijitaal ah sannadka 2026 iyo sahaminta iskaashiyo loogu talagalay amaahda ganacsiyada dhexe ilaa $10,000. KIMS waxay kaloo la shaqaysaa hay'ado caalami ah sida IFC iyo Islamic Development Bank, waxayna heshay abaalmarino muhiim ah oo ku saabsan shaqadeeda.

Talooyin Wax ku Ool ah oo loogu Talagalay Amaah-qaatayaasha Mustaqbalka

Haddii aad ka fekerayso inaad amaah ka qaadato Kaah International Microfinance Services (KIMS), waxaa jira dhowr qodob oo muhiim ah oo ay tahay inaad tixgeliso si aad u hesho adeegga ugu fiican oo aad uga faa'iideysato fursadaha jira:

• Faham Adeegyada Shareecada Ku Salaysan: KIMS waxay ku shaqeysaa mabda'a shareecada Islaamka. Hubi inaad si fiican u fahantay nooca amaahda aad codsanayso (Murabahah, Ijarah, Qard Hassan, iwm.) iyo sida ay ugu shaqeyso macnaha shareecada. Weydii su'aalo haddii wax aan kuu caddayn.
• Dib-u-eeg Qiimaha iyo Shuruudaha: Si taxadar leh u akhri oo u fahanto qiimaha kororka (mark-up), kiraynta, iyo khidmadaha kale sida khidmadda farsamada iyo khidmadaha dib u dhaca. In kasta oo KIMS aanay qaadin ribo, waxaa jira khidmado adeeg oo ay tahay inaad ka warqabto.
• Diyaari Dukumentiyada Loo Baahan Yahay: Hubi inaad haysato aqoonsigaaga qaran ama warqadda ansixinta ee hoggaamiyaha bulshada. Sidoo kale, diyaarso macluumaad kasta oo la xiriira ganacsigaaga ama baahidaada maaliyadeed si aad u fududayso habka codsiga.
• Ka Faa'iidayso Tababarka Maaliyadeed: KIMS waxay bixisaa tababaro ku saabsan maareynta maaliyadda iyo waxbarashada amaahda. Ka qaybqaadashada tababaradan waxay si weyn u wanaajin kartaa xirfadahaaga maaliyadeed waxayna kaa caawin kartaa inaad si guul leh u maamusho amaahdaada iyo ganacsigaaga.
• Maamul Qayb-bixintaada: Haddii aad hesho amaah, hubi inaad si joogto ah u bixiso qaybta amaahda waqtigeeda. Dib u dhaca qayb-bixinta wuxuu keeni karaa khidmado dheeraad ah iyo inuu waxyeelo u geysto sumcaddaada deyn bixinta mustaqbalka. Ka faa'iidayso SMS-yada xusuusinta iyo ogeysiisyada App-ka.
• Isticmaal Dammaanadda Kooxeed si Xigmad Leh: Haddii aad amaah ku qaadanayso dammaanad kooxeed (peer-based), hubi inaad si fiican u fahamto waajibaadyadaada iyo kuwa xubnaha kale ee kooxda. Dammaanadda kooxeed waxay ku shaqaysaa isku-kalsooni iyo iskaashi.
• Raadi Taageero: Haddii aad la kulanto caqabado xagga dib-u-bixinta ama aad qabto su'aalo, ha ka waaban inaad la xiriirto saraakiisha KIMS. Waxay bidiyaan taageero iyo dhexdhexaadin bulsho si loo xalliyo arrimaha.
• Is barbar dhig Xulashooyinka: In kasta oo KIMS ay tahay doorasho aad u wanaagsan, gaar ahaan haddii aad doorbidayso maaliyadda Islaamiga ah, waxaa wanaagsan inaad mar walba is barbar dhigto adeegyada ay bixiyaan hay'adaha kale ee ka jira suuqa si aad u doorato mida kuugu habboon baahidaada.

KIMS waxay u taagan tahay fursad muhiim ah oo loogu talagalay ganacsatada yaryar, haweenka, dhalinyarada, iyo dadka barakacayaasha ah ee Soomaaliya. Iyadoo si taxadar leh loo raacayo talooyinkan, waxaad si guul leh uga faa'iideysan kartaa adeegyadooda si aad u horumariso ganacsigaaga ama aad u daboolato baahiyahaaga maaliyadeed.